Fogra 39 czy ISO coated_v3

Profile ICC^* dostosowujące prace do druku w technologii offsetowej, czyli zgodne z normą ISO 12647-2:2013, są dostępne od 10 lat. Pliki datowane są na 2015 rok. Można je znaleźć na stronie ECI.org^** pod dość jednoznacznymi nazwami: PSO_coated_v3.icc i PSO_uncoated_v3_fogra52. Spróbujmy rozszyfrować te nazwy: „PSO” - to Process Standard Offset. „Coated” oznacza druk na papierze powlekanym, matowym lub błyszczącym, potocznie zwanym kredą. „Uncoated” to druk na papierze niepowlekanym, zwanym u nas offsetowym. V3 to trzecie wydanie normy, datowane na 2013 rok.

Oba te profile zostały opracowane przez ECI na podstawie warunków druku zgodnych z wytycznymi normy ISO^*** 12647-2:2013 czyli właśnie trzeciej jej edycji datowanej na 2013 rok. Dane pomiarowe określające warunki druku są dostępne na stronie Fogra.org^**** pod numerami 51 dla papierów coated i 52 dla papierów uncoated. Drobny zgrzyt w tej układance to różnice między danymi z Fogry 52 a zaleceniami ICC dla papierów uncoated. Fogra 52 określa biel papieru jako b -10, a ICC jako b -4. Wynika to z dużej ilości wybielaczy optycznych (OBA – Optical Brightening Agents) stosowanych przez producentów papierów i warunków pomiarowych zatosowanych przy tworzeniu profili – M0, M1, M2.

Czym różni się więc nowy profil ISO_coated v3 od starego PSO_coated v2?. Różnice w reprodukcji kolorów są niewielkie. Dużo ważniejsza jest separacja kolorów z limitem farby ustawionym na 300% i sposób generowania czerni UCR/GCR^*****. Zmienione też zostały krzywe definiujące przyrosty punktu rastrowego. Wszystkie te zmiany dają w efekcie dużo łatwiejszy druk, mniejsze zużycie farby, szybciej schnący papier. Ale niestety w naszych drukarniach ciągle funkcjonują profile ISO wersja V2. Dla przypomnienia, starsza wersja normy ISO 12647-2:2004, odwoływała się do profili opartych na danych pochodzących z Fogry 39 (papier powlekany) i Fogry 47 (papier niepowlekany).

Niestety, drukarze i wydawcy nie spieszą się, aby przejść na tę nową wersję standardu i powiązane z nim nowe profile CMYK. Podstawowym powodem jest to, że nowy standard wymaga użycia spektrofotometrów mierzących w M1, co oznacza, że koszt tej zmiany może być wysoki. Wiele systemów in-line (spektrofotometrów skanujących w maszynach), nie obsługuje jeszcze warunków pomiarowych M1. Dlatego wprowadzanie nowego standardu odbywa się powoli, w miarę wymiany urządzeń pomiarowych na nowe, mierzące w M1.


Norma ISO12647-2:2013 w praktyce

Warunki pomiaru M1 oznaczają światło zgodne z D50 (czyli odpowiednik światła dziennego), obejmujące swoim zakresem fale o długości poniżej 400 nm, a więc w zakresie działania wybielaczy optycznych OBA (Optical Brightening Agents) i bez filtra polaryzacyjnego (zakładamy, że pomiar będzie wykonywany na suchym druku).



Powodem, dla którego wprowadzono odczyty spektrofotometrem w warunkach M1, jest większa dokładność pomiaru materiałów z dużą ilością wybielaczy optycznych (OBA). Powodują one, że papiery wydają się bielsze i jaśniejsze niż będą po zadrukowaniu. Obecnie praktycznie wszystkie papiery przeznaczone do druku mają dodatek OBA. Odczyty w M1 będą również dotyczyć proofów wydrukowanych przy użyciu nowych profili, zgodnie z normą ISO 12647-7 definiującą proofa kontraktowego. Papiery do wydruków próbnych muszą być tak dobrane, aby odzwierciedlały OBA w papierach produkcyjnych. Istotną zmianą w warunkach pomiarowych jest możliwość użycia starej formuły Δe94, lub opcjonalnie zamienić ją na Δe2000. Jest również oczywiste, że w następnych uaktualnieniach normy dla wydruków próbnych (ISO 12647-7), Δe2000 będzie już jedyną akceptowaną metodą certyfikacji proofa. Formuła Δe2000 jest uważana za dokładniejszą metodę pomiaru i obliczania różnicy barwy, ponieważ jest korygowana dodatkowymi współczynnikami w celu odzwierciedlenia percepcji kolorów przez człowieka.





Zmiany w profilu Fogra 51 w zestawieniu z Fogrą 39 są niewielkie. Porównanie starego profilu ISO_coated_v2_ECI_Fogra_39 i nowego PSO_coated_v3_Fogra_51, pokazuje jedynie niewielkie zmiany w kolorach CMYK. Największa zmiana dotyczy bieli papieru, która jest teraz bardziej zgodna z większością papierów powlekanych klasy premium ISO PS 1 (wg normy z 2013). Istotny jest natomiast zastosowany limit nafarbienia – 300% i  sposób generowania czerni (GCR/UCR).



Krzywe przyrostu punktu (TVI – Tone Value Increase) również uległy zmianie, aby lepiej dopasować warunki druku do dostępnych na rynku materiałów. Ponadto wszystkie krzywe mają teraz takie same wartości TVI, więc nie jest dozwolony żaden dodatkowy TVI w czerni. Fogra 51 czyli PSO coated v3 używa nowej krzywej A. Wzrost wartości tonalnej (TVI) jest obecnie identyczny dla wszystkich 4 kolorów C, M, Y i K. Wartość całkowita przesunęła się z pola 40% (z 13% TVI) do pola 50% i jest obecnie określana na 16% TVI.




Kilka uwag na podsumowanie

Nowy standard ISO 12647-2 to teraz 8 rodzajów podłoży, zdefiniowanych bardzo szeroko i obejmujących większość papierów powlekanych i niepowlekanych. Profil PSO coated v3 (Fogra 51, papier powlekany), dane pomiarowe niewiele się zmieniły w porównaniu z poprzednim profilem powlekanym. Biel papieru zmieniła się nieznacznie. Wg normy jest to podłoże PS 1. Nowy profil dla papieru niepowlekanego, oparty jest na zestawie danych Fogra 52. Wg normy jest to podłoże PS 5.



Proofy drukowane na papierze bez dodatku OBA nie odpowiadają wydrukowi nakładowemu. Wybielacze optyczne odbijają światło w zakresie UV, przekierowując je w zakres światła widzialnego przez człowieka, co powoduje, że papier wydaje się jaśniejszy, z niebieskawym odcieniem. Dlaczego więc ciągle powstają proofy na papierze bez dodatku OBA? Takie praktyki pochodzą z czasów, kiedy papiery proofingowe zawierające OBA nie były stabilne kolorystycznie i nie odpowiadały ISO 12647-7 (norma proofingowa).

OBA – wybielacze optyczne są zgodne z normami i należy używać papieru do wydruków próbnych o identycznych wartościach L*a*b* lub podobnej zawartości OBA do papieru nakładowego. Większość papierów drukarskich komercyjnych ma zakres CIE b* - 6.

Spektrofotometry podłączone do maszyny drukarskiej są zaprojektowane głównie do kontrolowania nałożenia farby (ustawienia kluczy farbowych). Gwarantuje to szybkie osiągnięcie pożądanego nałożenia farby podczas przygotowania do druku. Pomiary wykonuje się głównie mierząc mokre arkusze druku. Na podstawie tych informacji kontroluje klucze farbowe w maszynie. Pomiar M1 bez filtra polaryzacyjnego jest praktycznie bezużyteczny. Połysk mokrej farby nie jest w tym trybie usuwany. Źródło światła M1 jest dostosowane do suchych arkuszy drukarskich i proofów, w związku z tym pomiary te należy przeprowadzać bez filtra polaryzacyjnego. Tryb wyliczenia wartości Δe2000 został uwzględniony jako informacyjny, natomiast Δe94 ciągle jest opisany jako normatywny!



Wartości L*a*b* dla papieru i kolorów zostały dostosowane do rzeczywistych warunków druku. Optyczne środki rozjaśniające (OBA) prowadzą do bardziej niebieskiego koloru papieru. Można to zauważyć dzięki wartości CIE b*. Im bardziej jest ujemna, tym bardziej niebieski jest papier. Wartość CIE L*a*b* dla papieru powlekającego w PC1 zmieniła się z 95.0 0.0 -2.0 na 95.0 1.5 -4.0.

^* Międzynarodowe Konsorcjum Kolorystyczne (ICC) to organizacja non profit. Prowadzi badania naukowe w dziedzinie technologii poligraficznych i medialnych, a ich wyniki udostępnia za darmo wszystkim zainteresowanym.

^** European Color Initiative (ECI) to grupa ekspertów, której celem jest rozwijanie neutralnego pod względem mediów przetwarzania danych o kolorze w systemach publikacji cyfrowych. Została założona w 1996 r. Zajmuje się przygotowaniem, przetwarzanie i wymiana informacji o kolorze, niezależne od nośnika, zgodnie ze standardami zarządzania kolorem Międzynarodowego Konsorcjum Kolorystycznego (ICC)

^*** ISO to Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ang. International Organization for Standarization). Jest to organizacja pozarządowa, której celem jest opracowywanie i publikowanie międzynarodowych norm w różnych dziedzinach. Normy te mają na celu ułatwienie handlu, zapewnienie jakości, bezpieczeństwa i efektywności produktów, usług i procesów.

^**** Fogra to niemiecki instytut badawczy zajmujący się technologiami druku i mediami. W kontekście druku, Fogra jest znana z opracowywania standardów i profili kolorystycznych.

^**** UCR (Under Color Removal) i GCR (Gray Component Replacement) to dwie metody stosowane w przygotowaniu plików do druku w przestrzeni barw CMYK. UCR usuwa składowe szare z obszarów, gdzie występuje czarny tusz, głównie w ciemnych obszarach i cieniach, zastępując je czernią. GCR, z kolei, zastępuje większą ilość kolorów CMY czarnym tuszem, nawet w jaśniejszych obszarach, co daje bardziej stabilny i ekonomiczny wydruk.